ਭਾਰਤ ‘ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ’ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਬਕ ਸਿੱਖ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਨੇ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਫੈਲਾ ਕੇ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਗਾੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਰਾਫੇਲ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਡੇਗਣ ਦਾ ਝੂਠਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ।
ਹੁਣ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਬੀਤ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਹਿੰਸਕ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਦੇਸ਼ ਦਾ ਧਿਆਨ ਹੁਣ ਸਿੱਧੀ ਲੜਾਈ ਜਾਂ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਹਟ ਕੇ ਇਸ ਵੱਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਤੋਂ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ, ਅਸੀਂ ਕੀ ਸਹੀ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕੀ ਸੁਧਾਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਹ ਸੋਚ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ 22 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਪਹਿਲਗਾਮ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਾ ਆਖਰੀ ਵਾਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ।
ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਫਲਤਾਵਾਂ ਦੀ ਹੁਣ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਰ ਹਰ ਸੰਕਟ ਦੇ ਨਾਲ, ਕੁਝ ਨਵੀਆਂ ਅਤੇ ਅਣਜਾਣ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਵੀ ਉੱਭਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਚੀਨ-ਪਾਕਿ ਦੇ ਝੂਠ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ
ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਖੁਫੀਆ ਰਿਪੋਰਟ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਨੇ ਜਾਅਲੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ਫੈਲਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਮੁਹਿੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਹੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜ ਰਾਫੇਲ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਡੇਗ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਪਰ ਕੁਝ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਚੀਨ ਨੇ ਇਸ ਅਫਵਾਹ ਨੂੰ ਚਲਾਕੀ ਨਾਲ ਫਰਾਂਸ ਦੀ ਡਾਸਾਲਟ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਹਥਿਆਰ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਉੱਤਮ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ।
ਪਰ ਚੀਨ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਸਿਰਫ਼ ਰੱਖਿਆ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਸਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਲੌਜਿਸਟਿਕ ਸਹਾਇਤਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ। ਚੀਨ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪ੍ਰੌਕਸੀ ਜੰਗ ਛੇੜ ਦਿੱਤੀ। ਚੀਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੂੰ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਫੈਲਾਉਣ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਦੇ ਮਨੋਬਲ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਸਰਗਰਮ ਕੀਤਾ।
ਝੂਠ ਫੈਲਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਅਸਫਲ ਰਹੀਆਂ, ਪਰ ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖੁੰਝ ਗਈਆਂ
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਨਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਚੀਨ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਇੱਕ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ – ਇਸਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਮਜ਼ੋਰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਜੋਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।
ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਪਹਿਲਗਾਮ ਹਮਲੇ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਕੁਝ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਕਿ ਦੋ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇਹ ਟਕਰਾਅ ਹੋਰ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਦੁਨੀਆ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦੇ ਸੀਮਤ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਸਕੀ।
ਇੱਕ ਹੋਰ ਗਲਤੀ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਭਾਰਤੀ ਡਿਪਲੋਮੈਟਾਂ ਨੂੰ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਕੁਝ ਵੀ ਕਹਿਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਇਸ ਚੁੱਪੀ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਇਆ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇੱਕ ਪਾਸੜ ਕਹਾਣੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਇਸ ਅਸਲ ਤੱਥ ਤੋਂ ਭਟਕ ਗਿਆ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅੱਤਵਾਦ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ।
ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਵਫ਼ਦ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਦੱਸਣ ਲਈ ਭੇਜੇ, ਤਾਂ ਇਸਦੀ ਵੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਤਾਕਤ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਪਰ ਇਸ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾਂਦਾ, ਤਾਂ ਇੰਨਾ ਕੁਝ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚਕਾਰ ਤਾਲਮੇਲ ਦੀ ਘਾਟ
ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਤਾਕਤ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਕ ਸ਼ਕਤੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਭਾਰਤ ਓਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸਾਬਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਜਿੰਨਾ ਇਸਨੂੰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ।
ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਸਾਡੇ ਡਿਪਲੋਮੈਟਾਂ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਤੱਥ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਮਰਥਕ ਨਹੀਂ ਹਨ ਜੋ ਸਾਡੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਕੋਲ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ AIPAC ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਲਾਬੀ ਹੈ।
ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਦੇਸ਼ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਹ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਪਿੱਛੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮਰਥਨ ਵੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੰਚਾਂ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਇਕੱਲੇ ਲੜਨਾ ਪਵੇਗਾ।
ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦੀ ਨੀਤੀ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਵਧਣਾ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ, ਬੌਧਿਕ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਮੂਹਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਬਣਾਉਣੇ ਪੈਣਗੇ। ਕਈ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ‘ਇੰਡੀਆ ਸਟੱਡੀਜ਼’ ਕੇਂਦਰ ਭਾਰਤ ਵਿਰੁੱਧ ਏਜੰਡਾ ਚਲਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਿਕਾਸ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਇਸਦੀ ਲੜਾਈ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ।
ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਸਬਕ
ਫੌਜੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਲੱਗਿਆ, ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਅਗਲੀ ਵਾਰ ਦੁਸ਼ਮਣ ਸਿਰਫ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਹੋਣਗੇ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਫੌਜ ਜਾਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਕੂਟਨੀਤੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ ਵੀ ਜੰਗ ਲੜਨੀ ਪਵੇਗੀ।
