ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪੇਮਾ ਖਾਂਡੂ ਨੇ ਚੀਨ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਡੈਮ ‘ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਾ ਬੰਬ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਅਸਾਮ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਲਈ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਚੀਨ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਨਾਪਾਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਜਗਰ ਆਪਣੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਤਣਾਅ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪੇਮਾ ਖਾਂਡੂ ਨੇ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਕੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੁਚੇਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਚੀਨ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਡੈਮ ਇੱਕ ਪਾਣੀ ਦਾ ਬੰਬ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਫੌਜੀ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਮੁੱਦੇ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਖਾਂਡੂ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਮੁੱਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਕਰਨਗੇ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਖਾਂਡੂ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਚੀਨ ਤੋਂ ਫੌਜੀ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਪਾਸੇ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਮੁੱਦੇ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਂਦ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਫ਼ੀ ਗੰਭੀਰ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਚੀਨ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ‘ਪਾਣੀ ਦੇ ਬੰਬ’ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਰਤ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਖਾਂਡੂ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਜੇਕਰ ਚੀਨ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਲ-ਵੰਡ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇੱਕ ਵਰਦਾਨ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਦਸਤਖਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਜਲ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵਨ ਲਈ ਬੇਸਿਨ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਛੱਡਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇੱਕ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਅਸਾਮ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ ਵਗਦੀ ਹੈ।
ਪੂਰਾ ਖੇਤਰ ਤਬਾਹ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ
ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਰ ਚੀਨ ਨੇ ਸਮਝੌਤੇ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ… ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ ਡੈਮ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਅਚਾਨਕ ਪਾਣੀ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਪੂਰਾ ਸਿਆਂਗ ਖੇਤਰ ਤਬਾਹ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ, ਆਦਿ ਕਬੀਲੇ ਅਤੇ ਇਸ ਵਰਗੇ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ… ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਜਾਇਦਾਦ, ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ‘ਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ।
ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ ਦਾ ਤਿੱਬਤੀ ਨਾਮ, ਯਾਰਲੁੰਗ ਸਾਂਗਪੋ ‘ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਡੈਮ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਗੰਭੀਰ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਤੱਥ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਚੀਨ ਨੇ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਲ ਸੰਧੀ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਹ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਐਲਾਨ 2021 ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ
ਯਾਰਲੁੰਗ ਸਾਂਗਪੋ ਡੈਮ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਡੈਮ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਐਲਾਨ 2021 ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਲੀ ਕੇਕਿਆਂਗ ਦੇ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਚੀਨ ਨੇ 2024 ਵਿੱਚ 137 ਬਿਲੀਅਨ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਦੀ ਲਾਗਤ ਵਾਲੇ ਇਸ ਪੰਜ ਸਾਲਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀ ਪੀਟੀਆਈ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ 60,000 ਮੈਗਾਵਾਟ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਡੈਮ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ।
ਖਾਂਡੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਚੀਨ ਨੇ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਲ ਸੰਧੀ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਹੁੰਦੇ, ਤਾਂ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਜਲ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵਨ ਲਈ ਬੇਸਿਨ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਛੱਡਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੁੰਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦਰਅਸਲ, ਜੇਕਰ ਚੀਨ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਲ-ਵੰਡ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਹੁੰਦੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇੱਕ ਵਰਦਾਨ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ।
